Дармштадтий

Дармштадтий
Darmstadtium (Ds)

Дармштадтий (лат. Darmstadtium; Ds) — Менделеевтің Периодтық кестесінің 10 топ, жетінші периодтың химиялық элементі. Реттік нөмірі – 110, атомдық массасы – 281. Тұрақсыз радиоактивті элемент.

Лабораторияда жасанда синтезделген. ^267—273Ds санды изотоптар үшін жартылай ыдырау мерзімі - бірнеше миллисекунд. Ең ауыр ²⁸¹Ds изотопының жартылай ыдырау мерзімі 10 секундатан аспайды.

Элементтің атын ашылған орнының (Германиядағы Дармштадт қаласы) құрметіне қойды. Алғашқы рет 1994 ж. Дармштадттағы Ауыр иондларды щерттеу орталығында синтезделген. Осы орталықта бұның алдында 1981-1984 жылдар аралығында 3 элемент ашылған: 107 (борий), 108 (хассий) және 109 (мейтнерий). Дармштадтий ашылғаннан кейін тағы 2 элемент синтезделген: 111 (рентгений) мен 112 (коперниций).

Алынуы

Дармштадтий келесі изотоптары ядролық реакциялар нәтижесінде алынған:

${}_{82}^{208}\mathrm{P}\mathrm{b}+{}_{28}^{62}\mathrm{N}\mathrm{i}\to {}_{110}^{269}\mathrm{D}\mathrm{s}+{}_0^1\mathrm{n}$

${}_{82}^{208}\mathrm{P}\mathrm{b}+{}_{28}^{64}\mathrm{N}\mathrm{i}\to {}_{110}^{271}\mathrm{D}\mathrm{s}+{}_0^1\mathrm{n}$

${}_{94}^{244}\mathrm{P}\mathrm{u}+{}_{16}^{34}\mathrm{S}\to {}_{110}^{273}\mathrm{D}\mathrm{s}+5{}_0^1\mathrm{n}$

Және Коперницийдың изотоптарының ²⁸³Cn және ²⁸⁵Cn α-ыдырауының нәтижесінде.

Белгілі изотоптары

Изотоп	Массасы	Жартылай ыдырау мерзімі	Ыдырау түрі
267Ds	267	2,8 мкс	α-ыдырауаспад в 263Hs
269Ds	269	179 мкс	α-ыдырау 265Hs
270Ds	270	0,10 мс	α-ыдырау 266Hs
271Ds	271	1,63 мс	α-ыдырау 267Hs
273Ds	273	0,17 мс	α-ыдырау 269Hs
279Ds	279	0,18 с	спонтанды бөліну (90 %), α-ыдырау275Hs (10 %)
281Ds	281	9,6 с	спонтанды бөліну (94 %), α-ыдырау 277Hs (6 %)

Дереккөздер

• “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998

Тағы қараңыз

• Химиялық элементтер тізімі
• Химиялық элементтер

Сыртқы сілтемелер

• Дармштадтий на Webelements
• Darmstadtium: Questions and Answers (IUPAC) Үлгі:Webarchive