Өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау

Өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау — электр тізбектері элементтерінің екі негізгі жалғау түрі.

Өткізгіштерді тізбектей жалғау

Түйін деп үштен кем емес өткізгіштердің тоғысқан нүктесін атайды. Бұл бөлікте $n$ өткізгіш бар (9,5 сурет). Оларды тізбектей жалғағанда өткізгіштің бойынан бірдей ток өтеді, себебі тоқ таратылмайды. Бөліктің ұштарындағы потенциалдар айырымы:

ϕ_{1} - ϕ_{n} = (ϕ_{1} - ϕ_{2}) + (ϕ_{2} - ϕ_{3}) + . . . + (ϕ_{n - 1} - ϕ_{n})

немесе

U = U_{1} + U_{2} + . . . + U_{n}

Бөлік тізбегі үшін Ом заңынан

U = I R

,

U_{1} = I R_{1}

, т.с.с.

Сонда бөліктегі эквиваленттік кедергі $R = R_{1} + R_{2} + . . . + R_{n}$ болады. Осыдан өткізгіштерді тізбектей жалғау белгілерін аламыз.

$I = I_{1} = I_{2} = . . . = I_{n}$
$U = U_{1} + U_{2} + . . . + U_{n}$
$R = R_{1} + R_{2} + . . . + R_{n}$
$U_{1} : U_{2} : U_{3} = R_{1} : R_{2} : R_{3}$

Өткізгіштерді параллель жалғау

Параллель қосылған кезде өткізгіштердің ұштары мен шеттері екі түйінге жинақталады (9,6 сурет). $a$ түйінге қүйылатын ток күшінің одан шығатыын тоқтардың қосындысына тең болатын анық: $I = I_{1} = I_{2} = . . . = I_{n}$ (9,10) Кернеу $U = ϕ_{a} - ϕ_{b}$ әрбір өткізгіште бірдей, олай болса Ом заңынан сәйкес $I = \frac{U}{R}$ , $I_{1} = \frac{U}{R_{1}}$ . Тоқтың мәндерін (9,10)-ға қойып мынаны аламыз:

\frac{1}{R} = \frac{1}{R_{1}} + \frac{1}{R_{2}} + . . . + \frac{1}{R_{n}}

мұндағы R - тізбек бөлігіндегі балама ( эквивалентті) кедергі^[1]. Алынған тұжырымдарды біріктіре отырып, өткізгіштерді параллель жалғау белгілерін жазамыз:

$U = U_{1} = U_{2} = . . . = U_{n}$
$I = I_{1} + I_{2} + . . . + I_{n}$
$\frac{1}{R} = \frac{1}{R_{1}} + \frac{1}{R_{2}} + . . . + \frac{1}{R_{n}}$
$I_{1} : I_{2} : I_{3} = \frac{1}{R_{1}} : \frac{1}{R_{2}} : \frac{1}{R_{3}}$

Дереккөздер

↑ Физика Б. Кронгарт, В. Кем, Н. Қойшыбаев (Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық) Алматы "Мектеп" 2006 ж.

[1] Физика Б. Кронгарт, В. Кем, Н. Қойшыбаев (Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық) Алматы "Мектеп" 2006 ж.

[1]

Өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау

Өткізгіштерді тізбектей жалғау

Өткізгіштерді параллель жалғау

Дереккөздер

Навигация мәзірі

Іздеу