Өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау бетінің кодын көру

'''Өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау''' — [[Электр тізбегі|электр тізбектері]] элементтерінің екі негізгі жалғау түрі.

[[Сурет:Series circuit.svg|thumb|Өткізгіштерді тізбектей жалғау]]
[[Сурет:Parallel circuit.svg|thumb|Өткізгіштерді параллель жалғау]]
== Өткізгіштерді тізбектей жалғау ==
Түйін деп үштен кем емес өткізгіштердің тоғысқан нүктесін атайды. Бұл бөлікте <math> n </math> өткізгіш бар (9,5 сурет). Оларды тізбектей жалғағанда өткізгіштің бойынан бірдей ток өтеді, себебі тоқ таратылмайды. Бөліктің ұштарындағы потенциалдар айырымы:
<center><math>\phi_1 - \phi_n = (\phi_1 - \phi_2) + (\phi_2 - \phi_3) +...+(\phi_{n-1} - \phi_n) </math></center> немесе <center><math> U = U_1 + U_2 +...+U_n</math></center> Бөлік тізбегі үшін Ом заңынан <math> U= I R </math> , <math> U_1 = I R_1</math>, т.с.с.
Сонда бөліктегі эквиваленттік кедергі <math> R = R_1 + R_2 +...+R_n</math> болады. Осыдан өткізгіштерді тізбектей жалғау белгілерін аламыз.
# <math> I= I_1=I_2=...=I_n </math>
# <math> U = U_1 + U_2 +...+U_n</math>
# <math> R = R_1 + R_2 +...+R_n</math>
# <math> U_1 : U_2 : U_3= R_1: R_2 : R_3</math>

== Өткізгіштерді параллель жалғау ==
Параллель қосылған кезде өткізгіштердің ұштары мен шеттері екі түйінге жинақталады (9,6 сурет). <math> a </math> түйінге қүйылатын ток күшінің одан шығатыын тоқтардың қосындысына тең болатын анық: <math> I= I_1=I_2=...=I_n </math>(9,10)  Кернеу <math> U= \phi_a - \phi_b </math> әрбір өткізгіште бірдей, олай болса Ом заңынан сәйкес <math> I = \frac{U}  {R} </math> , <math> I_1 = \frac{U}  {R_1} </math>. Тоқтың мәндерін (9,10)-ға қойып мынаны аламыз: 
<center><math> \frac{1}  {R}= \frac{1}  {R_1} + \frac{1}  {R_2} +...+ \frac{1}  {R_n} </math></center> мұндағы R - тізбек бөлігіндегі балама ( эквивалентті) кедергі<ref>Физика Б. Кронгарт, В. Кем, Н. Қойшыбаев (Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық) Алматы "Мектеп" 2006 ж.</ref>. Алынған тұжырымдарды біріктіре отырып, өткізгіштерді параллель жалғау белгілерін жазамыз: 
# <math> U= U_1=U_2=...=U_n </math>
# <math> I = I_1 + I_2 +...+I_n</math>
# <math>  \frac{1}  {R}= \frac{1}  {R_1} + \frac{1}  {R_2} +...+ \frac{1}  {R_n}</math>
# <math> I_1 : I_2 : I_3= \frac{1}  {R_1} : \frac{1}  {R_2} : \frac{1}  {R_3}</math>

== Дереккөздер ==
<references/>

[[Санат:Электротехника]]