Цилиндр бетінің кодын көру

[[Сурет:Cylinder geometry.svg|right|thumb|100px|Цилиндр]]
'''Цилиндр''' ({{lang-grc|κύλινδρος}} — [[білік]], цилиндр)<ref>Рахимбекова З.М. Материалдар механикасы терминдерінің ағылшынша-орысша-қазақша түсіндірме сөздігі ISBN 9965-769-67-2</ref> 
# цилиндр немесе цилиндрлік бет — берілген бағытқа [[параллель]] және бағыттауыш сызық арқылы өтетін кеңістіктің жасаушы түзулерінің жиыны; 
# тұйық цилиндрлік бетпен және өзара параллель екі жазықтықпен (Цилиндр табандары) шектелген дене . Егер Цилиндрдің табандары оның жасаушыларына перпендикуляр болса, онда ол тік Цилиндр деп аталады. Табандары дөңгелек болып келген тік Цилиндрді тік дөңгелек Цилиндр не дөңгелек Цилиндр деп атайды . Мұндай Цилиндрдің көлемі '''V=πr2h-қа''', ал бүйір беті '''S=2πrh-қа''' тең, мұндағы '''r''' — Цилиндр табанының радиусы, '''h''' — Цилиндр биіктігі. Цилиндрдің табанына параллель емес жазықтықпен қиылған бөлігін қиылған Цилиндр деп атайды . Қиылған дөңгелек Цилиндрдің көлемі , 
'''h1, h2''' — Цилиндрдің ең үлкен және ең кіші жасаушыларының кесіндісі. 
# сыртқы не ішкі цилиндрлік [[Беттер кестесі|беттері]] бар тетік.<ref name="ReferenceA">Орысша-қазақша түсіндірме жалпы сөздік: Көлік	/ профессор Е. Арын — Павлодар : «ЭКО» ҒӨФ. 2006.</ref>
# цилиндр мен өзегі бар [[Поршень|поршеннен]] тұратын құрылыс. 
* Цилиндр еместік ({{lang-ru|Нецилиндричность}}) — цилиндірліктен ауытқу, қалыпты ұзындықтың бойында алынған нақты беттің нүктелерінен жанама цилиндрге дейінгі ең үлкен қашықтық.
* Цилиндрлік ({{lang-ru|Цилиндричность}}) — нақты беттің жанама цилиндрге жақындығы.

==Көлікте қолданылатын цилиндрлердің түрлері==
*''Тежеуіштің негізгі (басты) цилиндрі'' - поршеннің [[механика]]лық қозғалысын тежеуші тетіктеріне жіберілетін сұйықтың [[қысым]] күйіне түрлендіретін цилиндр.
*''Қозғауыш цилиндрі'' - қозғауыштың поршенінің [[жұмыс]] процесі өтетін цилиндр.
*''Екі жолды цилиндр'' - екі өздігінен жүретін [[тежеуіш]] контурына әсер ететін, екі бөлек поршендерден тұратын басты тежеуіш цилиндр.
*''Жұмыстық тежеуіш цилиндр'' - цилиндр түріндегі тежеуіш жетегінің белгілі, басты тежеуіш цилиндрден сұйық тобына берілген поршень цилиндрі.
==Цилиндроид==
[[Сурет:Blue cut-cylinder.gif|150px|thumb|right]]Цилиндроид ({{lang-el|kylindros}} - цилиндр және eides — тәрізді) — бағыттаушылар деп аталатын екі қисық сызықпен қиылысатын және [[параллелизм]] жазықтығы деп аталатын жазықтыққа [[параллель]] орналасатын түзулердің жиыны анықтайтын бет.<ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д,, профессор Е. Арын – Павлодар: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, 2006.  ISBN 9965-808-88-0</ref><ref>“Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998
ISBN 5-89800-123-9</ref>

==Цилиндрлер блогі==
'''Цилиндрлер блогі'''- бірнеше цилиндрлардың бір тұтас байланысуы.<ref name="ReferenceA"/>

=== Қиық цилиндр  ===
[[Сурет:Қиық цилиндр.jpeg|нобай]]

'''Қиық цилиндр''' – цилиндірдің [[табаны]]на [[параллель]] емес жазықтың қиған бөлігі. [[Дөңгелек]] қиық цилиндрдің [[көлем]]і.

<math>~V=\pi R^{2}\dfrac {h_{1}+h_{2}} {2},</math>

[[Бүйір]] бетінің ауданы<math>~ S_{bb}=\pi R\left( h_{1}+h_{2}\right)</math>, (bb-бүйір беті) толық бетінің [[аудан]]ы

<math>~S_{mb}=\pi R\left( h_{1}+h_{2}+R+\sqrt {R^{2}+\left( \dfrac {h_{2}-h_{1}} {2}\right) ^{2}}\right)</math>,
(mb-толық беті)

Мұндағы <math>~R</math> -  табанындағы шеңбердің радиусы,  <math>~h_1</math> және <math>~ h_2 </math> -  сәйкес түрде цилиндрдің ең ұзын және ең қысқа [[жасаушы]]ларының [[кесінді]]сі.<ref>"Математикалық ойашар", "Қазақ энциклопедиясы" Алматы, 2009 ISBN 9965-893-25-X</ref>

==Дереккөздер==
<references/>

{{wikify}}

[[Санат:Геометриялық фигуралар]]